Utworzone przez Redaktor Strony dnia
Rola onomatopei w rozwoju mowy dziecka.
W wypowiedziach, które dorośli próbują dostosować do możliwości dzieci ważne miejsce zajmują onomatopeje.
Są to zleksykalizowane twory językowe, mogące przybierać różnorodną postać, będące próbą naśladowania, czy też opisu otaczających zjawisk dźwiękowych. Ze względu na różnice formalne oraz strukturalne dzieli się je na wyrażenia i wyrazy onomatopeiczne. Wyrażenia onomatopeiczne obejmują: gesty dźwiękowe typu: cyt (milczeć); dźwięki naturalne typu: be, me oraz quasi naturalne typu: miauuuu (głos kota).
Onomatopeje nie zawsze są bezpośrednim i dokładnym naśladownictwem. Są zwykle opracowane społecznie.
Stosowanie onomatopei nie budzi takiego protestu jak używanie zniekształceń fonetycznych czy nadużywaniu zdrobnień. Mają one swoje miejsce w wypowiedziach kierowanych do dzieci. Dorośli tworząc je, chcą wprowadzić ułatwienie, zbliżyć się do dziecięcego sposobu mówienia. Są także dość licznie reprezentowane w języku samych dzieci. Choć zdarza się, że dziecko samo tworzy wyrazy dźwiękonaśladowcze, to jednak częściej przejmuje je od dorosłych.
Pobawmy się więc z dziećmi odtwarzając różne odgłosy na podstawie np. wierszy Juliana Tuwima
• „Lokomotywa” – to majstersztyk, jeśli chodzi o warstwę brzmieniową wiersza. Zastosowane w nim czasowniki i wykrzykniki dźwiękonaśladowcze doskonale oddają ciężar lokomotywy, a także momenty, w których wydobywa się z niej para.
Oprócz zastosowanych wyrazów dźwiękonaśladowczych możemy zauważyć specyficzną rytmizację, polegającą na powtórzeniu krótkich wyrazów.
• „Ptasie radio” - w którym to słychać melodię ptasiego śpiewu.
Onomatopeje są dość bogato reprezentowane w mowie dzieci w wieku przedszkolnym. Naturalność i uniwersalność, a także ich barwność sprawia, że nie znikają całkowicie także w późniejszych etapach rozwoju mowy i są wykorzystywane również przez ludzi dorosłych jako środki stylistyczne wzbogacające, ubarwiające wypowiedź.
Mają również swoje miejsce w praktyce logopedycznej. Służą do usprawniania funkcji oddechowej, fonacyjnej i artykulacyjnej oraz do ćwiczeń leksykalnych. Są pomocne w ukierunkowanym treningu słuchowym nastawionym na wyrobienie wrażliwości na cechy prozodyczne mowy (akcent, melodia, iloczas, siła dynamiczna, rytmiczność, głośność, tempo, pauzy, wysokość i tembr głosu) oraz na ćwiczenia uwagi i spostrzegawczości słuchowej, a także rozwijanie pamięci słuchowej.
Elżbieta Mudlaf-Krupok